دانشنامه روانشناسی

عقده برتری

در تعریف عقده برتری ، آدلر این گونه بیان می کند "جبران افراطی عقده های زندگی " جدای از این که منبع عقده هرچیزی باشد ، عقده برتری عبارت از نظر اغراق آمیز درباره توانایی ها و موفقیت های خویش، امکان دارد چنین فردی احساس رضایت و برتری کند و نیازی نداشته باشد که برتری خود را با دستاورد ها و موفقیت ها نشان دهد. یا اینکه ممکن است چنین نیازی را احساس کند و بکوشد شدیدا موفق شود. در هر دو مورد ، کسی که عقده برتری دارد لاف می زند ، تکبر دارد ، خود خواه است، و دیگران را تحقیر می کند.

تلاش برای برتری

اما مفهوم تلاش برای برتری به معنی عقده برتری نیست! آدلر مفهوم تلاش برای برتری را به صورت واقعیت اساسی زندگی توصیف کرد "برتری هدفی نهایی است که در جهت آن تلاش می کنیم."منظور او از برتری ، به معنی رایج این کلمه نبود، و هیچ ربطی به مفهوم عقده برتری نداشت. تلاش برای برتری، به معنی تلاش برای بهتر بودن از دیگران نیست، در ضمن این مفهوم گرایش خود پسندانه یا سلطه جویانه یا اغراق آمیز در باره توانایی ها و دستاورد های ما نیست .منظور آدلر انگیزه ای برای کمال بود، واژه کمال به معنی کامل بودن گرفته شده است . بنابر این از نظر آدلر ما برای برتری نلاش می کنیم تا خود را کامل کنیم و به صورت یکپارچه در آوریم. این هدف فطری و این انگیزه برای کامل بودن و یکپارچگی ، به سوی آینده نگری گرایش دارد. در حالی که فروید معتقد بود رفتار انسان توسط گذشته تعیین می شود ( یعنی به وسیله غرایز و تجربیات کودکی ما ) درحالی که آدلر انگیزه انسان را برحسب انتظارات برای آینده در نظر داشت، که اصطلاح غایت نگری را بیان کرد.

در باره تلاش برای برتی دو نکته دیگر وجود دارد .

اول اینکه ، این تلاش بجای اینکه تنش را کاهش دهد ، آن رافزایش می دهد.آدلر بر خلاف فروید، معتقد نبود که تنها انگیزش ما کاهش دادن تنش است. تلاش برای کمال، و کوشش و صرف انرژی زیاد نیاز دارد، وضعیتی که کاملا با تعادل یا حالت بدون تنش تفاوت دارد.

دوم اینکه ، تلاش برای برتری به وسیله فرد و جامعه هردو آشکار می شود. ما نه تنها به صورت افراد مجزا ، بلکه همچنین به صورت اعضای گروه، برای برتری یا کمال تلاش می کنیم. ما سعی می کنیم فرهنگ خود را به کمال برسانیم.از نظر آدلر ، افراد جامعه ارتباط و وابستگی متقابل دارند.

غایت نگری خیالی

آدلر اصطلاح غایت نگری را به این صورت به کار برد که ما هدفی اساسی ، حالتی نهایی برای بودن و نیازی داریم که باید به سمت آن پیش برویم . با این حال ، هدف هایی که برای آنها تلاش می کنیم ، امکانات بالقوه هستند ، نه واقعیت. به عبارتی ما برای آرمان هایی تلاش می کنیم که به صورت ذهنی در ما وجود دارند. آدلر باور داشت که هدف های ما ، آرمان های خیالی یا تخیلی هستند که نمی توان آنها را در برابر واقعیت آزمود.

آدلر این مفهوم را به عنوان غایت نگری خیالی رسمیت بخشید ، دیدگاهی که بیان می کند وقتی در جهت کامل بودن تلاش می کنیم ، عقاید خیالی ، رفتار ما را هدایت می کنند ما روند زندگی خود را با تعدادی از این خیال ها هدایت می کنیم ، اما فرا گیر ترین آنها ، آرمان کمال است. آدلر اظهار داشت بهترین صورت بندی این آرمان که انسان به وجود آورده ، مفهوم خداست. آدلر اصطلاحات" هدف نهایی ذهنی " یا " خود آرمانی هدایت کننده " برای توصیف این مفهوم ترجیح داد، اما همچنان به غایت نگری خیالی معرف است.

منبع: نظریه های شخصیت شولتز – نظریه های شخصیت فیست